Wat is en wat doet een condensator?
Een condensator bestaat uit twee van elkaar gescheiden geleiders. Door die scheiding kan een gelijkstroom niet door een condensator vloeien.
Een condensator kan gelijkstroom niet doorgeven maar wel een elektrische lading opslaan. Een condensator van 10 microfarad kan meer elektrische lading opnemen dan een condensator van 1 microfarad.
De capaciteit van condensators
De capaciteit van een condensator wordt met het F-teken van farad aangegeven, bijv. 10µF. Condensators zijn normaal gesproken van een opdruk met een getal (de waarde van de capaciteit en maximale spanning) of een kleurcode voorzien.
De kleurcode van condensators
Ingeval er een kleurcode wordt gebruikt: de eerste twee ringen bepalen het getal, de derde ring de vermenigvuldigingsfactor in picofarads (of hoeveel nullen komen achter het getal).
De vierde ring is eventueel aanwezig om de tolerantie van de waarde aan te geven en de vijfde band de maximaal toegelaten spanning.
Zie de tabel.
De capaciteit van de condensator uit het voorbeeld hierboven is: (groen/blauw/rood 56 met twee nullen erbij) is 5.600 pF. tolerantie is (zwart) 20% en de maximaal toegelaten werkspanning is (rood) 250 volt!
Dit type condensator is vrijwel ongevoelig voor ESD.
pico, nano, micro en millifarad
| Factor | Naam | Symbool |
|---|---|---|
| 10º | farad | F |
| 103 | milifarad | mF |
| 106 | microfarad | μF |
| 109 | nanofarad | nF |
| 1012 | picofarad | pF |
De benodigde capaciteit voor een condensator is vaak erg klein. De kleinste gebruikelijke factor, is die van 1 picofarad of 1 pF.
- 1 pF = 0,000000000001 farad.
- 1.000 pF wordt met 1nF (1 nanofarad) aangeduid.
- 1.000 nF wordt met 1µF (1 microfarad) aangeduid.
- De farad en de millifarad worden voor elektronica toepassingen niet vaak gebruikt.
Kleurcodetabel voor tubulair condensators
Bij deze buisvormige condensators is de kleurcodetabel – op de toleranties na – gelijk aan de bovenstaande tabel. De eerste twee ringen vormen het getal, de derde ring de vermenigvuldigingsfactor (of het aantal nullen erbij) en de vierde ring de tolerantie van de totale waarde. In het naaststaande voorbeeld is de waarde: rood/paars is 27, oranje is maal 1000 (of drie nullen erbij) maakt 27.000 picofarad of 27 nanofarad. Dit type condensator is vrijwel ongevoelig voor ESD.
Verkorte schrijfwijze of notatie
In schema’s en stuklijsten wordt er vaak een verkorte notatie voor de capaciteitswaardes gebruikt. De komma wordt daarbij vaak vervangen door de beginletter van de capaciteitsfactor. Voor de kleinere waardes is dat de: p. Voor de grotere waardes wordt de n (nanofarad) en de µ (microfarad) gebruikt.
- 1,2 pF = 1p2
- 12 pF = 12p
- 120 pF = 120p
- 1.200 pF = (1,2 nanofarad) 1n2)
- 12.000 pF = (12 nanofarad) 12n)
- 120.000 pF = (120 nanofarad) 120n)
- 1.200.000 pF = (1,2 microfarad) 1µ2)
- 12.000.000 pF = (12 microfarad) 12µ)
- 120.000.000 pF = (120 microfarad 120µ)
Code voor condensators (incl. SMD’s)
Bij sommige condensatoren wordt de capaciteit klip en klaar op de behuizing vermeld, inclusief de eenheid, bijvoorbeeld 5,6 nF, bij andere typen condensatoren waar de eenheid niet vermeld is, geldt de waarde altijd in picofarads.
De code voor condensators (incl. SMDs):
Bij een opdruk met twee cijfers is de waarde direct zonder vermenigvuldigingsfactor in picofarads gegeven.
Bij een opdruk met drie cijfers zonder aangegeven eenheid is het derde cijfer de vermenigvuldigingsfactor.
Voorbeeld:
een condensator met de opdruk 103 heeft een capaciteit van 10 met drie nullen erbij = 10.000 pF = 10 nF = 0,01 µF. Let op: SMD-condensators kunnen gevoelig zijn voor ESD! Gebruik tijdens het hanteren een geaard ESD-polsbandje.
- 12 = 12 pF (2 cijferige code)
- 120 = 12 pF (nul nullen erbij, blijft dus 12 pF!)
- 121 = 120 pF
- 122 = 1.200 pF = 1,2 nF
- 123 = 12.000 pF = 12 nF
- 124 = 120.000 pF = 120 nF
- 125 = 1.200.000 pF = 1.200 nF = 1µ2)
- 126 = 12.000.000 pF = 12µ)
dus bijv. 103 = 10.000 pF = 10 nF
In het voorbeeld is een SMD-elco te zien met een waarde van (476) 47µF met een maximale werkspanning van 10 volt.
| Tolerantie ⇐ 10pF (Hoofdletters) | Tolerantie ⇒ 10pF (Hoofdletters) | Maximaal voltage (kleine letters) |
|---|---|---|
| B ± 0,1 pF | a. 50 V = | |
| C ± 0,25 pF | b. 125 V = | |
| D ± 0,5 pF | D ± 0,5 % | c. 160 V = |
| F ± 1 pF | F ± 1 % | d. 250 V = |
| G ± 2 pF | G ± 2 % | e. 350 V = |
| H ± 2,5 % | g. 700 V = | |
| J ± 5 % | h. 1000 V = | |
| K ± 10 % | u. 250 V ~ | |
| M ± 20 % | v. 350 V ~ | |
| P + 100 / -0 % | geen letter 400 V ~ | |
| R + 30 / -20 % | w. 500 V ~ | |
| S + 5- / -20 % | 2mm ?? | |
| Z + 8- / -20 % | 1.27mm |
Tolerantie codeletters
De letters in hoofdletters zijn de toleranties van de condensatorwaardes. De kleine letters zijn de maximaal toegestane werkspanningen.
Condensatoren zijn meestal niet erg ESD-gevoelig.
Maar dat geldt niet voor alle (SMD-)condensators!
Ook bij passieve elektronische componenten zoals sommige (smd) condensatoren zijn ESD-gevoelige types te vinden. Vooral miniatuur (SMD) en oudere condensators met extreem dunne interne isolatie (diëlectrica) vallen onder ESD-gevoelige componenten!
