Rookafzuiging bij het solderen

Gevaar soldeerrook – colandino.nl

In eerdere artikelen is uitgelegd hoe u het beste kunt solderen. Wat we in deze artikelen nog niet vertelden is dat bij solderen met zowel loodhoudend als loodvrije tin het belangrijk is om de dampen af te zuigen.

Alle soldeertin bevat bestanddelen die bij verhitting problemen voor uw gezondheid kunnen opleveren. Hierom is het belangrijk om te zorgen voor goede afzuiging van de dampen en stoffen die vrijkomen bij het solderen. Dit artikel beschrijft de noodzaak om gezond te solderen en laat oplossingen zien die dit kunnen leveren.

Gevolgen voor de gezondheid

stof
Doordring diepte stoffen in longweefsel en luchtwegen

De waarschuwing labels op medicijnen zijn er niet voor niets, pakjes sigaretten zijn ook niet voor niets ontsierd met plaatjes en geschreven  behoorlijk schokkende waarschuwingen, bij soldeertin zit tegenwoordig een veiligheidsblad. We komen dagelijks in aanraking met stoffen waarbij inademing tot problemen kan leiden. Dit geldt ook voor dampen die vrij komen bij solderen. Zoals met alle veiligheidswaarschuwingen is het belangrijk om ze te lezen, maar je wel te realiseren dat ze de gegevens overdrijven.

Flux
Bij zowel loodhoudende als loodvrije tin zit flux in de mengeling. Flux is toegevoegd om het soldeer makkelijker te laten vloeien, hierdoor is betere hechting mogelijk en kan betrouwbaarder worden gesoldeerd. De damp die vrij komt van verhitte flux is echter minder goed. Deze kan leiden tot astmatische klachten, en in erge gevallen zelfs koortsachtige verschijnselen die tot 48 uur kunnen aanhouden. Het kan bij langere blootstelling zelfs tot permanente schade aan de longen leiden.

Lood
Verder zit in loodhoudend tin natuurlijk lood. Dit is een gemeen goedje, het kan leiden tot diverse problemen als allergische reacties op de huid, is schadelijk bij inademing, schadelijk voor het ongeboren kind en kan zelfs leiden tot steriliteit. Weghouden bij zwangere vrouwen is dus geen overbodige luxe.

Voorkomen is beter dan genezen

Moeten we dan allemaal stoppen met solderen? Met de juiste afzuiging is dat niet nodig. De rook die vrij komt bij het solderen bestaat voor 99,5% uit deeltjes en voor 0.5% uit gas. Hierdoor kan een zeer groot deel van de schadelijke bestanddelen weg worden gefilterd met de juiste afzuiging. In een ideale situatie worden ook de gassen weg gefilterd, maar om bij een soldeerboutje uit China van €10 een professionele gas en rookafzuiger weg neer te zetten loopt ook een beetje scheef.

Rookafzuiging ter voorkoming

Over het algemeen genomen is er voor elk budget wel een rookafzuiger beschikbaar. Er zijn ook meerdere methodes van afzuiging.

Luchtverplaatsingsoplossing

De goedkoopste methode bestaat uit een ventilator met een actief koolstof filter. Deze oplossing is beschikbaar van ongeveer alle merken die iets met solderen doen. Bijna alle bekende merken van soldeerapparatuur hebben deze in de collectie, maar wij bouwen dit soort zaken meestal zelf. Deze methode heeft twee belangrijke voordelen, het is goedkoop in aanschaf en onderhoud, en het is mobiel en compact. Echter, uit onderzoek is gebleken dat deze optie voor een fervent soldeerder wellicht niet voldoende bescherming biedt.

Het actieve koolstoffilter filtert slechts de grotere deeltjes uit de rook. De rest wordt wel weggezogen van de gebruiker, maar gewoon de kamer in geblazen, wat bij de meeste slecht geventileerde kamers alsnog leidt tot een te hoge concentratie deeltjes in de lucht. Daarnaast is de plaatsing van de afzuiging van groot belang in de effectiviteit.

Bij sporadisch soldeerwerk in een goed geventileerde kamer biedt deze oplossing alles wat nodig is om effectief veilig te werken.

Punt-afzuiging

Bij alle soldeerbouten is dit met wat klussen goed mogelijk, maar er zijn ook diverse soldderstations waarbij dit is ingebouwd, of als optie bij te bestellen, het is het mogelijk om dicht tegen de soldeerpunt aan met een buisje direct de rook af te zuigen. Deze methode vangt bij goed gebruik bijna alle deeltjes en gassen op. Hiermee is deze methode zeer effectief.

Echter net als bij de luchtverplaatsing is de filtering niet afdoende voor kleinere delen en gassen. Hiermee heeft het dus dezelfde restricties, maar wel betere prestaties omdat een veel groter deel van de rook verplaatst.

Afzuiging met verplaatsbare buis

De professionele oplossing is een kast met daarin een pomp en een serie filters. De genoemde professionele filters zijn een goed voorbeeld van. Deze afzuigers zijn groot en capabel, maar ook wel een stuk duurder dan de simpele soldeerafzuiging oplossingen. Deze afzuigers hebben vaak een combinatie van een of twee deeltjes filters, waarna de luchtstroom een HEPA filter in gezogen wordt waar zelfs de gasdeeltjes uitgefilterd worden.

Hierdoor is het verreweg de beste oplossing die voor een thuisgebruiker beschikbaar is, met flexibele buizen die voor deze afzuigers beschikbaar zijn is de plaatsing en het gebruik eenvoudig.

Premium oplossingen

Het kan natuurlijk altijd gekker, zo bestaan er geperforeerde bureaus waarbij de damp omlaag gezogen wordt, of complete behuizingen waarbinnen gewerkt kan worden.

Deze oplossingen zijn bedoeld voor de industrie en minder geschikt voor de huis tuin en keuken soldeerder, of prototyping afdeling in een bedrijf.

Roken of filteren?

Om het verhaal te af te maken in het dus afhankelijk van uw situatie en uren van gebruik of het zinvol en wenselijk is om een soldeerdampafzuiger te kopen of zelf te bouwen.

Als u regelmatig langer dan 15 minuten achter de soldeerbout zit is het vanwege de gezondheidsgevolgen zeker aan te raden om een rookafzuiger aan te schaffen. Welke optie de beste is hangt van gebruik af, maar elke vorm van afzuiging is beter dan niets.

Zelfbouw

We gaan dus zelf bouwen, in China kost een goed HEPA Koolstof filter van ongeveer 20 x 20 cm €5, dat lijkt me een prima formaat om mee te beginnen. Een ventilator van 12 of 14 cm heb ik nog liggen, en een traploze regeling voor het toerental bouwen we natuurlijk ook zelf, verder komt er gelijk een flexibele arm met een paar goede heldere led’s om ons werkstuk te belichten. Maar dat komt op een andere pagina.


2 Responses to Rookafzuiging bij het solderen

  1. Pingback:Benno

    • Pingback:colani