Het ‘clippen’ van een versterker, je zal het misschien wel eens gehoord hebben maar wat is het nu precies.
Het heeft te maken met het afstellen van de gain op de versterker.
De gain lijkt wel een soort volumeknop.
Want als je hem dicht draait hoor je niks.
Draai je hem open dan gaat het hard.
Helemaal open draaien dan maar?
Dat zou je wel denken natuurlijk maar helaas.
De gain is namelijk GEEN volumeknop.
Waar is hij dan wel voor?
Hij is ervoor om de uitgangsspanning van de headunit te matchen met de versterker.
Laten we er een sinustoon bij pakken.
Dit is een mooie sinustoon zoals hij hoort te zijn.
Van link naar rechts gezien is de tijd.
Van boven naar beneden het volume.
Hoe meer van deze sinussen in een seconde, hoe hoger de frequentie.
Zoals je ziet is deze sinus mooi rond aan boven en onderzijde.
Nemen we deze sinus.
Dan zie je dat de boven en onderzijde afgevlakt zijn.
Dat betekend dat de versterker aan het clippen is en in plaats van een wisselspanning ook gelijkspanning op die punten eruit stuurt naar de speaker(s)
En dit is weer schadelijk voor zowel versterker, als speaker.
Hoe stel je dan een gain goed af?
Eigenlijk is het beste dit te doen met een oscilloscoop.
Helaas heeft niet iedereen die in huis dus zullen wij het op een andere wijze uitleggen.
Draai de gain volledig dicht zodat er geen geluid meer te horen is.
Draai het volume van de gain op ongeveer 80% van het Max.
Draai nu de gain open tot je vervorming hoort.
Draai nu de gain iets terug zodat de vervorming wegblijft.
Controleer dit met andere soorten muziek.
Zelf doe ik dit het liefste met 2 personen.
Een die voorin bij de headunit zit en direct hoort wat er gebeurt en de volumeknop kan bedienen.
En een achterin die de gain bedient.
Voor de afstelling van een subversterker kun je het beste een 50Hz sinustoon gebruiken.
Als je ooit een andere headunit gaat gebruiken dien je dus ook de gain opnieuw af te stellen !
Ik kom vaak dezelfde vragen tegen op de diverse ICE forums.
Hieruit blijkt dat veel mensen niet weten waar ze aan beginnen als ze “even” een zwaardere installatie in hun auto willen bouwen.
Daarom dit ‘ICE installatie stappen plan’!
In een paar simpele stappen van tevoren bedenken wat je nou eigenlijk wil gaan doen in plaats van zomaar wat aan te gaan modderen en vervolgens vragen te gaan stellen op de forums waar je eigenlijk zelf al het antwoord op kon weten: 1) Heb je al een goede, degelijke radio met RCA (tulp) uitgangen?
Zoja, hoeveel RCA uitgangen heeft deze (1, 2 of 3) want dat bepaald in grote mate hoeveel versterkers je kan aansturen.
Uiteraard zou je het signaal kunnen splitten maar ideaal is dit niet. 2) Heb je al speakers (of slechts de voorbereide gaten) voorin de deuren en/of dashboard? Zoja, welke maat zijn deze? 3) Wil je ook speakers achterin? Zoja, Heb je al speakers (of slechts de voorbereide gaten) achterin de deuren en/of hoedenplank? Zoja, welke maat zijn deze? 4) Wil je ook een subwoofer gaan gebruiken? Zoja, welke maat wil je gaan gebruiken? (8”, 10”, 12”, 15” of misschien zelfs 18”?) (indien een wooferkeuze gemaakt, ga door naar vraag 4a) 4a) Wil je deze subwoofer in een compacte gesloten kist of een grotere gepoorte kist laten spelen? 5) Wil je een (of meerdere) versterker(s) gaan gebruiken? Zoja ga door naar vraag 5a
Vanwege het lage RMS uitgangsvermogen van een radio verdient het de aanbeveling om speakers middels een versterker van meer vermogen te voorzien. Hierdoor speelt een speaker niet alleen harder, maar ook strakker en zuiverder. Dit zorgt voor meer luisterplezier en een langere levensduur van de speaker.
p.s. Vanwege de hoge belastbaarheid van een subwoofer dient een subwoofer ALTIJD middels een versterker aangestuurd te worden!
Nu komt het moeilijkste gedeelte van de planning…. Hoe ga je het aansluiten, en wat heb je dan precies nodig?
TIP: omdat de geluidsweergave het meest natuurlijk overkomt als het van voren komt, raad ik je aan om geen achterspeakers te installeren of de achterspeakers niet te versterken zodat ze zachtjes meespelen rechtreeks op de radio ter aanvulling.
In principe heb je voor elke speaker een kanaal nodig op je versterker. Dus voor 2 speakers voorin en een subwoofer achterin, heb je in principe 3 kanalen nodig! (kanaal 1= links, kanaal 2= rechts en kanaal 3= subwoofer)
Maar… Je kan bij de meeste versterkers 2 kanalen samenvoegen tot 1 sterker kanaal (bruggen)!
In dit geval kies je dus een 4 kanaals versterker voor dezelfde genoemde voorbeeld setup: (kanaal 1= links, kanaal 2= rechts en kanaal 3 en 4 worden gebrugt tot subwooferkanaal)
2 kanaals versterker in bridge mode subwoofer
Of… Wil je meerdere speakers op 1 kanaal aansluiten? In dat geval veranderd de impedantie (weerstand) dus dan dien je wel even te kijken of de versterker ook stabiel blijft op die impedantie.
(over het aansluiten van meerdere woofers op 1 kanaal verwijs ik je door via de volgende link; 12Vhifi subs aansluiten)
Ik zal het niet moeilijker maken dan het is, dus dat hele impedantie verhaal laat ik voor wat het is.
Snel verder met het stappenplan:
5a) Wat voor versterker wil je gebruiken? (1 kanaals (monoblok), 2 kanaals, 4 kanaals, 5 kanaals of misschien zelfs een 6 kanaals versterker?) 6) Vergeet niet om goede kabels, zekeringen en aansluitmaterialen in je budget op te nemen! Persoonlijk raad ik altijd al MINIMAAL een 25mm2 voedingskabel aan. Dit werkt volgens het principe, hoe dikker hoe beter! 7) Om storingen te voorkomen dien je de RCA (tulp) kabels zoveel mogelijk gescheiden te houden van de voedingskabels en andere electrische bronnen (zoals de brandstofpomp in de tank).
Bekijk dus eerst goed hoe je de kabels door je auto gaat voeren!!!
Als de RCA en speakerkabels links door de auto lopen, dien je dus de voedingskabels rechts door de auto te laten lopen… of andersom!
Uiteraard dien je in verband met de veiligheid alles zo goed mogelijk vast te zetten, en te beschermen tegen doorschuren om kortsluiting te voorkomen.
Er is nog veeeeeeeel meer te bedenken alvorens je een audio installatie in een auto gaat bouwen, maar dit stappenplan dwingt je in ieder geval om er eerst eens goed over na te denken.
Succes met het uitvogelen en uiteraard veel plezier met het daadwerkelijk bouwen van de installatie!
Dit artikel is geschreven om mensen te helpen bij het afstellen van de ‘Gain’ en de ‘Crossover’ op hun versterkers.
Voordat we beginnen met het afstellen van de instellingen, gaan we eerst de basis begrippen doornemen en betekenissen achter hun afstellingen.
Afkortingen gebruikt in dit artikel:
EQ = Equaliser HP = Highpass HU = Headunit LP = Lowpass RMS = Root Mean Square W = Watts
Wat is een Gain afstelling?
Wat is een Gain afstelling?
De Gain is GEEN volume afstelling.
Het verhogen van de Gain geeft geen hoger ‘vol vermogen’ output. Als een versterker een maximum levert van 100wrms per kanaal, zal de Gain niet meer dan dit leveren.
De Gain kan beter gezien worden als een ‘gevoeligheid’ meting: hoe hoger de Gain, hoe gevoeliger de versterker is voor het signaal wat deze ontvangt.
Als voorbeeld:
stel er zijn 3 Gain afstellingen: A, B en C. A is laag, B is medium en C is hoog. De laagst mogelijke instelling zou dan zijn als deze volledig naar links is gedraaid en de hoogt mogelijke instelling is volledig naar rechts (als de Gain een knop of potmeter is).
Nou zeg dat de HU een signaal levert van 2V via de pre-outs en RCA kabels. Met de Gain op B, de versterker kan 100wrms per kanaal leveren. Als de Gain nu afgesteld word via A, is de versterker minder gevoelig; om de 100wrms te leveren als voorheen, moet de HU nu meer voltage leveren, zeg 3V. Als de Gain via C word afgesteld, word de versterker meer gevoeliger; er is nu nog maar 0.5V nodig om 100wrms te leveren.
Het doel van de Gain instelling is om het pre-out signaal voltage van de HU gelijk te krijgen met de versterker. Een HU met een hoger voltage signaal vereist een lagere Gain afstelling; als de HU een lager voltage signaal levert, moet de versterker meer gevoeliger zijn om aan hetzelfde wrms signaal te komen.
Wat betekenen de voltage markeringen op de Gain afstelling?
Sommige Gain knoppen hebben markeringen met voltage om te gebruiken als richtlijn.
Deze voltage markeringen geven je een suggestie welk RCA input voltage nodig is om de versterker op vol vermogen te laten werken.
Je zal zien dat met een hoge Gain afstelling, de markering 0.5V kan worden afgelezen; dit is logisch omdat de versterker gevoeliger moet zijn om te reageren op een laag voltage signaal om alsnog volledig vermogen te kunnen leveren.
Dit geld ook andersom: met een lage Gain aftelling kan deze een afstelling hebben van 4V; met een dergelijk hoog input voltage, dient de versterker minder gevoelig zijn om alsnog volledig vermogen te leveren.
Hoeveel voltage levert mijn HU via de RCA pre-out?
Als je geen professionele apparatuur hebt zoals een oscilloscoop, kan je niet weten hoeveel voltage de HU levert.
Het voltage waarmee geadverteerd word is alleen onder speciale omstandigheden: normaal is dit bij het afspelen van een constant signaal zoals een test toon op een vaste frequentie.
Dit is natuurlijk anders dan het afspelen van muziek. Muziek is erg dynamisch, constant wisselend van hard naar zacht.
Het is belangrijk om te weten dat een RCA pre-out signaal lager is bij het afspelen van muziek dan bij een test toon.
Daarom, ook al heeft een HU 4V pre-outs, zal bij het afspelen van muziek deze misschien nooit boven de 1 tot 1,3V uitkomen.
Het kan wel pieken naar de 4V, maar het zal dit nooit als een constant vermogen vasthouden.
Ook zullen deze voltage waardes alleen bereikt worden als het HU volume volledig open gedraaid is.
Als het volume lager is gezet, zoals normaal is, zal het signaal voltage uiteraard lager zijn.
Het probleem waar we tegen aan lopen is dat de Gain afstelling op een versterker veel hoger moet zijn dan in eerst instantie gedacht.
Verwacht een 3 tot 4 keer hogere afstelling dan het werkelijke voltage.
Als voorbeeld: een HU geeft aan dat deze een 4V pre-out signaal uitgeeft, maar dit zal gemiddeld niet hoger zijn dan 1 a 1,3V als er muziek word afgespeeld op vol volume.
Daarentegen zal de Gain afstelling wel hetzelfde blijven: als de Gain om een 1,3V markering word gezet, zal de versterker zijn volledig vermogen leveren als de HU 1,3V levert.
Waarom de Gain goed afstellen?
Er zijn verschillende redenen om de Gain goed af te stellen:
1. Hoe groter het bereik waarover je het volume kan gebruiken van de HU, des te beter is de afstelling die je hebt. Het heeft geen zin om de versterker vol open te hebben als het volume iets open staat en iedere stap een groot volume verschil geeft. Daarom is het beter om vol volume te hebben als de volume afstelling op de HU vol open staat.
2. Om overbelaste speakers te voorkomen. Iedere speaker heeft een belastbaar limiet; als er continue teveel stroom word geleverd aan de speaker, kan het gebeuren dat de voice coil oververhit raakt en permanent beschadigt raakt.
Gain afstelling zorgt ervoor dat de stroom die geleverd word binnen zijn beperkingen blijft. Het voorkomen van het ‘clippen’ van de versterker.
Clippen gebeurt als een versterker word belast voorbij zijn eigen grens; dit limiet is het maximum aan vermogen dat de versterker kan produceren.
Voorbij dit punt zal het output signaal verstoord raken, en word ook wel ‘clippen’ genoemd; het is goed hoorbaar en makkelijk te voorkomen.
Als de Gain te hoog word gezet, zal de versterker zijn maximum kracht bereiken terwijl de volume op de HU niet eens volledig open staat.
Als dan het volume hoger word gezet zal de versterker voorbij dit punt komen en zal deze gaan clippen. Door de Gain lager af te stellen, zal de versterker nooit gaan clippen ook al word de volume vol open gezet. Vergeet niet dat clippen niet direct betekent dat de speakers overbelast worden; daarom is het niet altijd gevaarlijk voor de speakers (komt later).
4. Om een mooi gebalanceerd systeem te krijgen tussen de voor- en achter speakers, en de subwoofer, zal hun bijbehorende afstelling goed op elkaar afgesteld moeten worden. De Gain kan hier goed voor gebruikt worden.
Wat gebeurt er als de Gain te laag word ingesteld?
Als de Gain te laag word gezet, zal de versterker niet gevoelig genoeg zijn om zijn volledig vermogen te bereiken.
Bijvoorbeeld, als de Gain word afgesteld waarbij de versterker een input signaal van 3V nodig heeft om vol open te staan, maar de HU levert maar 2V op vol volume, bereikt de versterker nooit zijn maximum vermogen. Hiermee maak je niet volledig gebruik van je versterker.
Houd er wel rekening mee dat dit wel nodig kan zijn om een beter gebalanceerd systeem te krijgen, en belangrijker, om te voorkomen dat de speakers en de subwoofer overbelast raken. Daarom, een lage Gain afstelling kan worden gebruikt om de power output te beperken vanaf de versterker.
Wat gebeurt er als de Gain te hoog word ingesteld?
Dit is boven al besproken. De problemen houden het risico in bij het overbelasten van de speakers en veroorzaakt clippen.
Wat is vertekening en overbelasting van de speakers en subwoofer?
In de audio wereld, vertekening is een muziek signaal (elektrisch of akoestisch) dat minder dan 100% gelijk is aan het origineel.
Waarbij een CD het origineel is, kan vertekening optreden als het signaal van digitaal naar analoog word geconverteerd, wanneer het door de voorversterker word gestuurd van de HU, via de RCA kabels naar de versterker, en dan weer naar de speakers, en het signaal bij de speakers weer word geproduceerd.
Dit is soms hoorbaar en dient altijd gezien te worden als ‘slecht’, niet alleen voor je oren maar ook voor je componenten.
Belangrijke vormen van vertekening om in de gaten te houden:
1. Teveel vervorming van het signaal dat gestuurd word naar de conen van de speakers en de subwoofers waarmee deze voorbij hun fysieke limiet komen. Dit gebeurd vooral bij kleinere speakers die deel uitmaken van de frontspeakers, welke teveel bass doorgestuurd krijgen, vooral als het signaal op full-range word doorgestuurd. Door een HP filter te gebruiken, word de bass weg gefilterd, en zal dit de stroom afhandeling door de speaker zeker verbeteren en voorkomt vervorming.
2. Het clippen van de versterker. Zoals hierboven besproken, clippen gebeurd als de versterker voorbij zijn maximum word gebracht om vol vermogen te leveren en het signaal vervormd raakt.
Deze overstap is plots en ruw, maar sommige versterkers hebben last van zachte clipping, welke een stuk minder hoorbaar is. Daarnaast hebben sommige versterkers een clipping waarschuwing systeem, waarbij er een LED gaat branden.
Het overbelasten van de speakers gebeurt wanneer er teveel vervorming optreedt of de stroom die word aangeleverd meer is dan de speaker aankan.
Bij iedere speaker en subwoofer word aangegeven wat hun maximum is, aangegeven door de fabrikant, en word meestal ook aangegeven op de speaker zelf.
Kijk altijd naar de RMS waarden van een speaker.
Het is mogelijk dat er teveel vervorming optreedt zonder dat het maximum is bereikt.
Bijvoorbeeld, een 6” speaker kan een maximum hebben van 50WRMS, maar als er een signaal word geleverd met subbass kan deze vervormen met alleen een doorvoer van 30WRMS.
Normaal zal een speaker of subwoofer hoorbaar vervormen als deze teveel gevoed word.
Dit is een waarschuwing om de stroom te verlagen of je riskeert permanente beschadiging!
Clippen kan teveel vermogen veroorzaken en is daarvoor gevaarlijk voor de speakers.
Het is een alledaagse reden voor opgeblazen voice coils.
Een geclipped signaal is veel krachtiger dan een goed signaal, waarbij snel al het dubbele aan vermogen word bereikt dan het goede signaal.
Het is vanwege dit snelle overschakelen wat bij mensen opvalt.
Het goed afstellen van de Gain kan dit voorkomen!
Clippen is niet perse gevaarlijk voor een speaker.
Het is het eigenlijke vermogen van het signaal dat dit kan veroorzaken. Bijvoorbeeld, een versterker levert alleen 100WRMS vermogen, daarboven gaat hij clippen.
Als hij gaat clippen kan hij een vermogen bereiken van 200WRMS. Als nu blijkt dat de subwoofer een maximum vermogen heeft van 300WRMS, zal deze niet vervormen of oververhitten.
Daarom zal de subwoofer het signaal gewoon afspelen op 200WRMS de gehele tijd, het klinkt alleen erg slecht en de versterker kan oververhitten!
Begrijp dus goed dat clippen een sein is dat de versterker voorbij zijn vermogen word gebracht; het begin van clippen veroorzaakt een snelle verhoging van het vermogen output, dan al niet vervormd; clippen betekend niet direct dat de speaker of subwoofer word overbelast.
Hoe gebruik ik het beste een cross-over filter?
Crossover filters worden herkend door de frequentie waar ze op zijn ingesteld en hoe goed deze het signaal filtert (slope ofwel curve).
Bijna alle versterkers beschikken over een cross-over filter en zijn het meest variabel.
Dit betekent dat je de frequentie kan afstellen vanaf waar een filter effect gaat hebben.
De meeste slopes zijn vastgezet, normaal gezien op 12dB/oct.
Je dient het filter af te stellen op de speakers en de subwoofer, en ook om een goede vergelijking te krijgen tussen voor, achter en de subwoofer.
Als een kleine speaker teveel bass doorgestuurd krijgt, zal deze vroegtijdig verstoren door teveel vervorming, waardoor zijn vermogen word verlaagd; dit heeft invloed op hoe hard je het systeem kan zetten.
De keuze van frequentie waarop de HP filter word afgesteld is een compromis; waarbij het goed is om meer midbass te hebben (70 – 150Hz bereik) op de voorspeakers, teveel vragen van de speakers kan hun vermogen verminderen.
Dit kan ook hun geluid ‘vervuilen’ omdat ze teveel moeten werken om het helderheid van de hogere frequenties te waarborgen tijdens het afspelen van de midbass.
Door het HP filter iets hoger te zetten zal het vermogen verbeteren terwijl je iets inlevert op de midbass.
Het afstellen van de LP filter is ook een compromis.
De subwoofer kan heel goed de midbass weergeven zelfs zo hoog als 200Hz.
Echter, deze hoge frequenties boven de 100Hz zijn ‘wegwijzers’ voor je oren: hiermee kunnen ze detecteren van waar de frequenties vanaf komen.
Doordat je oren de midbass detecteren vanuit de achterkant van je auto beïnvloedt dit ongunstig het geluidseffect.
Je moet ervoor gaan om het zo te lijken alsof het geluid van voren afkomt.
Subbass frequenties (flink beneden de 100Hz) zijn niet directioneel; daarom is het goed om een subwoofer achterin te hebben omdat onze oren door deze frequenties de plaatsing van de subwoofer dit niet kan bepalen.
Als je van een subwoofer zijn locatie kan ‘horen’, komt dit doordat de subwoofer teveel hoge frequenties afspeelt of dit komt door trillingen.
De beste afstelling voor je installatie word vastgesteld door veel dingen, zo ook de kwaliteit van de speakers en hun installatie, de akoestiek in een auto, en je eigen smaak.
Echter, als een snelle afstelling, kan de HP worden afgesteld op basis van de grootte van de speakers: – 6 tot 7” speakers: 707 tot 100Hz met 12dB/oct cross-over. – 5,25” speakers: 100 tot 150Hz. – 4”speakers: 150 tot 250Hz.
Een steiler ingesteld filter zal de bass sneller verwijderen.
Hierdoor kan je het filter lager instellen zonder flink lagere frequenties uit te sturen.
Veel mensen adviseren om de LP dicht bij dat van de HP in te stellen van de voorspeakers.
Filters zijn geen grens: ze zullen niet ineens de frequenties onder of boven hun afstelling uitsluiten. Vanwege dit zal enige gaping tussen filters geen gat achterlaten.
Een voorbeeld van gaping is een HP filter afgesteld op 90Hz en een LP filter afgesteld op 70Hz. Gaping is geliefd bij enthousiastelingen voor een beter resultaat. Echter, veel systemen klinken het beste met gelijkwaardige instellingen of daadwerkelijk overlappende cross-overs waarbij de subwoofer en de voorspeakers meer frequenties delen rond het overlappende bereik.
Afstellen van de Gain
Hopelijk ben je nu gewapend met een basis kennis om je te helpen bij het afstellen van je systeem voor een goed resultaat.
Het volgende is een advies voor de stappen die nodig zijn voor het correct afstellen van de Gain en de cross-over instellingen.
Doe dit afstellen in een omgeving waar hard geluid geen verstoring is.
Ook bescherm je eigen oren met oordoppen om gehoorbeschadiging te voorkomen.
In het algemeen, stel eerst de voorspeakers af, dan de achterspeakers en als laatste de subwoofer. Stel daarna het balans tussen voor, achter en de sub in, waarbij het nodig kan zijn om de Gain lager in te stellen op sommige versterkers (bvb: de subwoofer versterker).
Stappen om de Gain in te stellen:
1. Gebruik muziek dat goed opgenomen is en waar je bekend mee bent, waarmee het volledige frequentie bereik word bereikt van subbass tot treble.
2. Start met alleen de voorspeaker kanalen: ontkoppel alle andere door de RCA kabels los te koppelen of ze uit te schakelen op je HU (als dit mogelijk is). Als je een 4 kanaal versterker gebruikt om 2 kanalen te bruggen, dien je de Gain af te stellen voor ieder kanaal apart. Dit doe je makkelijker door gebruik te maken van de balans functie om op één kant te concentreren per keer.
3. Zet de Gain zo laag mogelijk in.
4. Stel het HP filter hoger in dan nodig (bv: 150Hz voor 6”)
5. Schakel de LOUD optie uit en zet de EQ niet in (of op een vlak bereik)
6. Speel nu de cd en verhoog het volume zo ver mogelijk naar boven zonder vervorming
Sommige HU’s geven de mogelijkheid voor 100% volume zonder vervorming via de RCA; andere maar tot 90%; stel het in net voor enige vervorming
7. Begin de Gain langzaam te verhogen: ga door totdat je vervorming hoort. Enige hoorbare vervorming moet gezien worden als slecht, dus stel de Gain iets naar beneden af, net voordat vervorming optreed.
8. Als laatste stel je de HP filter in: verlaag het tot je voorspeakers een voldoende bass geven zonder enige verlies van vermogen. Als nodig, verlaag je de cross-over instelling verder en verwacht hiermee een verlaagd vermogen wat nodig is om de Gain lager af te stellen. Dit kan wenselijk zijn voor sommige luisteraars welke niet willen dat het volume te hard is en meer midbass willen.
Nu is de Gain en de HP filter voor de voorspeakers goed afgesteld. Ze zijn nu afgesteld op een niveau waarmee maximaal vermogen word gebruikt wanneer de HU volume vol open staat (of nog voordat het vervormd raakt).
Volgende stap:
9. herhaal bovenstaand voor de achterspeakers als nodig; ontkoppel wel de voorspeakers en de subwoofer.
Volgende stap:
10. begin met het afstellen van de subwoofer Gain en ontkoppel dan ook de voor en achterspeakers.
11. Overweeg om de HU sublevel afstelling in te stellen op ongeveer 1/3 tot ½ (bvb: 6/15). Wanneer je dan naar muziek luistert kan je de subbass verlagen voor verschillende muziekstukken en hoger zetten voor andere; het geeft een goede flexibiliteit. Anders zet het sublevel op 0.
12. Zet de Gain volledig terug.
13. zet het LP filter hoger in dan nodig (bvb: 150Hz)
14. Schakel LOUD en EQ uit.
15. Speel weer de cd af en zet het volume van de HU naar wat gebruikt is bij het afstellen van de rest.
16. langzaam verhoog je de Gain omhoog: doe dit totdat je enige vervorming hoort.
17. als laatste pas je de LP filter aan: verlaag het tot een instelling waar de HP staat van de voorspeakers.
Nu zul je een vorm van balans dienen te bereiken tussen alle speakers zonder dat er iets overheerst.
18. Ontkoppel of schakel de subwoofer uit wanneer je de balans instelt van de voor en achter speakers (fading). Gebruik de Fader om een balans in te stellen tussen voor en achter zoals je zelf wilt.
19. Koppel de rest van de kanalen weer aan.
20. Stel nu vast of de subbass te hoog is, wat vaak het geval is. Als dit zo is, verhoog dan NIET de gain op de voor / achter versterker kanalen maar verlaag de Gain op de subwoofer versterker. Stel dan de Gain van de subwoofer versterker in voor een goede balans tussen de subwoofer en voor / achter.
De meeste mensen houden van een beetje subhevige actie wat natuurlijk hun keuze is.
Bingo, je bent bijna klaar!
Als je wilt, kan je de EQ afstellen als je wilt naar je eigen smaak.
Vergeet niet dat als je de frequenties versterkt (alhoewel sommige mensen het afsluiten meer prefereert), je de versterker weer meer richting het punt van clippen krijgt.
Dit betekent, als je de volume nu verhoogd tot wat voorheen het maximum was, de versterker nu de kans loopt om te gaan clippen omdat het signaal sterker is dan voorheen.
Vanwege deze reden zul je de Gain iets lager moeten afstellen om dit te compenseren of verhoog het volume nooit hoger dan wat je eerst gebruikt hebt om de Gains af te stellen.
De meeste enthousiastelingen gebruiken ook nooit de LOUD instelling: het is onnodig.
Als laatste, realiseer dat iedere cd opname in kwaliteit kan verschillen.
Soms kan het zijn dat een opname erg hoog is afgesteld.
Onthoud dan dat zo een opname de versterker dichter tot het punt van clippen kan brengen en je daardoor niet het volledige volume kan gebruiken.
Belangrijk: het afspelen van test tonen (constante frequentie), zoals gedaan word tijdens SPL competities, zorgen ervoor dat het RCA output signaal sterker is dan met muziek. Ook dit kan de versterker dichter bij clippen brengen en dien je de volume onder zijn maximum te zetten.
Als alle Gains en cross-over filters goed zijn ingesteld, zal je de installatie gebruiken met de wetenschap dat je al het bruikbare vermogen eruit haalt en kan je het volume verhogen met een laag risico om je componenten te beschadigen door teveel vermogen.
Geniet ervan! Wat extra notities:
Bij het afstellen van een installatie voor een goede geluidskwaliteit, een van de doelen is ‘voorzijde’ bass, waarbij het lijkt dat alle bass van de voorspeakers komt, wat beter is dan dat het lijkt dat de bass van de subwoofer komt of vanuit de achterzijde van je auto.
De truck is natuurlijk om de subwoofer te filteren op een lage frequentie, zodat je oren niet kunnen vertellen van waar het geluid vandaan komt en stel dan het systeem zo af, zodat de subwoofer goed samenvalt met de speakers die de midbass speelt in je voorzijde.
Er zijn 2 belangrijke punten die je dient te overwegen:
Allereerst, wees er zeker van dat het subwoofer volume level goed overeenkomt. Hiermee bedoel ik dat je zeker moet weten dat je een gelijkwaardig volume hebt in vergelijking met de voorzijde. Zo niet, zal als de subwoofer de voorzijde overstemt, de bass niet goed samenvallen en klinkt het niet zo geweldig.
Als tweede is het belangrijk om de High pass (voor je voorspeakers) en de low pass (op je subwoofer) goed af te stellen.
De eigenlijke cross-over punten is gebaseerd op hoe laag je voorspeakers kunnen spelen, zonder vervorming. Als voorbeeld, sommige speakers zullen bij het afspelen van een midbass niet zo laag spelen, of zijn ze gelimiteerd in een lineaire afbuiging op een dusdanige manier dat als je dit te hard afspeelt op een lage frequentie, je vervorming krijgt.
(hoe hoog de subwoofer kan spelen is ook een factor, maar er zijn maar weinig subwoofers die een zulke hoge inductantie hebben dat zij niet voorbij de 100Hz kunnen spelen).
De installatie is ook een variabele, zeker het ontwerp en locatie van de subwooferkist, als ook de installatie / locatie van de voorzijde drivers, en ook de filters zelf. Bijvoorbeeld, de afstelling (Q) van het filter (als het een Butterworth of een linkwitz-riley e.d. is), als ook de curve van de filtering.
Als geluidskwaliteit een prioriteit heeft, stel ik voor om de filters op vrij lage punten af te stellen (sommige SQ auto’s hebben hun subwoofer LP gefilterd onder de 50Hz!) en dan langzaam deze te verhogen, als ook afhankelijk hoe dicht bij elkaar de HP (voorzijde) en de LP (op de subwoofer) filters afgesteld worden. Zoals al eerder aangegeven, kan een kleine verschil tussen beide filter best goed werken. Het doel is om gewoon de verschillende afstellingen te testen en te luisteren wat het beste klinkt.
We zien nog regelmatig de vraag voorbij komen over het gebruik van een “ISO10487” stekker waarop vaak te simpel geantwoord word moet je even googlen.
Wij doen het liever meteen goed en geven de complete uitleg.
Moest je vroeger allerlei kabels aan elkaar knopen om een simpel autoradiootje (headunit) aan te sluiten in de auto.
Tegenwoordig is dit gelukkig heel simpel geworden.
Dit door het gebruik van ISO kabels.
Vrijwel elke autoradio die tegenwoordig te koop is is voorzien van deze ISO aansluiting.
Dit kan zijn door een rechtstreekse aansluiting op de unit zelf.
Zoals hier te zien aan de rechterkant.
ISO aansluiting achterop de autoradio
Maar vaak wordt ook een verloopstekker gebruikt zoals op deze foto.
Hier zie je aan de linkerzijde de ISO stekker en aan de rechterzijde de stekker die in de headunit gaat.
ISO aansluiting verloopkabel autoradio
Door het gebruik van deze stekkers is het kinderlijk eenvoudig geworden een headunit aan te sluiten.
Maar wat nu als je auto geen ISO aansluiting heeft?
Veel nieuwe auto’s hebben zelf een eigen type stekker.
Gelukkig is er voor vrijwel elk type auto weer een verloop te krijgen om zo toch een ISO stekker te maken.
Deze is bijvoorbeeld voor de Chevrolet Spark.
Verloopstekker ISO autoradio
Veel oude auto’s hebben zelfs helemaal geen aansluiting, deze stammen vaak nog uit de tijd dat je je radiootje zelf aan moest sluiten en uit moest zoeken wat plus en min was etcetera.
Gelukkig is ook hier een oplossing voor.
Universeel ISO stekker en kabel voor autoradio
Met deze stekkers kun je dus ook een ISO aansluiting creëeren.
Helaas moet je nog wel zelf uitvogelen waar je alle kabels vindt maar eenmaal uitgezocht is ooit vervangen van een headunit een eitje.
Mocht je er zelf niet aan durven is dit vaak ook door een van de inbouwers uit onze shoplijst voor een klein bedrag zeker te doen.
Mocht je het wel zelf aandurven volgt hier de beschrijving van deze ISO stekker.
ISO10487 autoradio aansluitingen
Valt best mee toch?
Even uitleggen.
Elke ISO aansluiting bestaat uit 2 stekkers.
Een is voor de speakers, hier zitten 8 draden aan.
De ander is voor overige zaken als stroomvoorziening.
We noemen elke draad even op met beschrijving wat deze doet.
We gebruiken dezelfde nummering als in het plaatje.
1 Rood: Geschakelde plus, hier komt 12V op te staan zodra je je contact van de auto aanzet. Hierdoor springt de unit zelf aan, en uit zodra je contact uitzet.
2 Zwart: Massa. Deze mag je op een punt van het chassis of naar de min van de accu leggen.
3 Geel: Permanente 12V. Hier staat altijd 12V op, ook als het contact uitstaat. Hierdoor onthoudt de unit alle instellingen.
4 Oranje: Verlichting. Hier komt 12V op te staan zodra je de autoverlichting aanzet. De headunit zal hierdoor wat dimmen zodat wanneer je in het donker rijdt niet te veel verblind wordt. (Ik merk dat deze vaak niet aangesloten wordt omdat mensen overdag tegenwoordig ook vaan met verlichting aan rijden en dan niks op het scherm kunnen lezen)
5 Blauw: Antenne Remote, Hier komt 12V op te staan als je de headunit aanzet. Vroeger werd deze vooral gebruikt bij een elektrische uitschuifbare antenne, tegenwoordig vooral bij het schakelen van versterkers welke ook een remote aansluiting hebben. Let wel dit is een zwak stroompje!
6 en 7 zijn er niet in dit voorbeeld. Zijn vaak ook zonder kabeltje.
8 Roze: Tel mute. Deze kan gebruikt worden als er een carkit aangesloten is. Wanneer er dan een telefoongesprek is zal de muziek uit zijn en weer aangaan als het gesprek voorbij is
De andere stekker is puur voor de speakers en spreken voor zich.
LET OP !!!!
Bij veel modellen uit de VAG groep (Volkswagen, Audi enz) zijn 1 en 3 omgewisseld.
Moet je elke keer als de auto uitgezet is alle instellingen opnieuw invoeren moet je deze dus even omwisselen.
Voedingskabels van de juiste dikte zijn erg belangrijk:
Om versterker(s) hun maximaal vermogen te laten leveren.
Om defecten aan versterker(s) te voorkomen.
Hoe dik moet de voedingskabel minimaal zijn?
En welke zekeringen moet ik gebruiken?
In 3 stappen kun je dat hier gaan bepalen. Hou wel rekening met het volgende:
Bij decimalen geen komma invullen maar een punt: 12.5
Er wordt gerekend met de soortelijke weerstand van koper bij 20 graden: 0,0178 ohm m/mm2
Carrosserie als massa = 2,5 mOhm, vergelijkbaar met een 35mm² kabel van 5 meter.
Maximaal spanningsverlies tot ca. 500mV is acceptabel, zekeringen en aansluitingen zelf geven ook nog extra overgangsweerstand en zijn niet meegerekend.
Stap 2: Berekenen de minimale doorsnede van de kabelMassa kabel of massa via de carosserie?carrosserie
kabelDoorsnede kabel [mm2]:Stroom I [A]:Lengte [m]:
Stap 3: Maximale waarde van de zekering bij gekozen kabeldoorsnede
Welke impedantie kan ik aansluiten op de versterker?
Ga eerst na wat er qua impedantie (ohm) op de versterker kan worden aangesloten. Je vindt dit in de handleiding van de versterker. Belast je de versterker te zwaar (te lage impedantie), dan zal hij snel te heet worden, vaak protectie gaan, of gewoon defect raken. Gebrugd aansluiten op twee kanalen geeft de helft van de aangesloten impedantie per kanaal (4 ohm gebrugd = 2 ohm per kanaal).
Gebruik je meerdere subs dan dienen deze altijd van dezelfde impedantie te zijn.
Hoeveel vermogen levert de versterker?
Het continu vermogen (watt) van de versterker wordt meestal bij 1, 2 en 4 ohm opgegeven. Bepaal welke totale impedantie je gaat aansluiten en hoeveel vermogen de versterker daarbij levert.
Het totaal geleverde vermogen wordt gelijk verdeeld over meerdere subs van gelijke impedantie.
Het maximaal, muziek of piek vermogen zegt vrijwel niets over de prestaties van een versterker, de condities waarop de waardes zijn gemeten zijn vrijwel nooit gespecificeerd door de fabrikant.
Ga alleen uit van RMS, continu of CEA2006 gecertificeerde watts.
Beperkingen
Wordt het continu vermogen niet bij 1 ohm gespecificeerd, dan kan je er van uitgaan dat de versterker niet geschikt is voor een 1 ohm belasting of lager. En zal je ze op 2 of 4 ohm aan moeten sluiten.
IC’s Analoog
Tegenwoordig is dit gelukkig heel simpel geworden.
